26 lutego 2025

Które to substancje lub mieszaniny niebezpieczne?

Każdego dnia mamy do czynienia z różnymi substancjami chemicznymi, które mogą stanowić zagrożenie dla ludzi, zwierząt lub środowiska. Niektóre z nich wymagają specjalnych środków ostrożności podczas transportu, przechowywania i użytkowania. Jakie substancje i mieszaniny uznaje się za niebezpieczne i jakie przepisy je regulują?

Co to są substancje i mieszaniny niebezpieczne?

Zgodnie z rozporządzeniem CLP (WE nr 1272/2008), substancje i mieszaniny stwarzające zagrożenie to chemikalia, które spełniają kryteria klasyfikacyjne określone dla co najmniej jednej kategorii zagrożenia, takich jak zagrożenia fizykochemiczne, zagrożenia dla zdrowia człowieka oraz zagrożenia dla środowiska.

Substancja stwarzająca zagrożenie to pojedynczy związek chemiczny lub pierwiastek, który wykazuje właściwości mogące powodować szkody.
Mieszanina stwarzająca zagrożenie to kombinacja dwóch lub więcej substancji, w której przynajmniej jedna substancja ma właściwości stwarzające zagrożenie.

Substancje i mieszaniny stwarzające zagrożenie mogą być łatwopalne, toksyczne, żrące, promieniotwórcze lub wybuchowe, co oznacza, że wymagają odpowiedniego oznakowania i środków ostrożności.

Dlaczego nie substancja lub mieszanina "niebezpieczna"? Zgodnie z rozporządzeniem CLP (WE nr 1272/2008), prawidłowym określeniem jest: „mieszanina stwarzająca zagrożenie”. To termin używany w rozporządzeniu CLP, a jego odpowiednikiem w języku angielskim jest “hazardous mixture”.

Podstawy prawne

Przepisy dotyczące substancji i mieszanin stwarzających zagrożenie są ściśle regulowane zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym. Do najważniejszych aktów prawnych należą:

Rozporządzenie (WE) nr 1272/2008 (CLP) – klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych.
Rozporządzenie REACH (WE) nr 1907/2006 – regulacje dotyczące rejestracji, oceny, autoryzacji i ograniczeń w zakresie chemikaliów.
Umowa ADR – przepisy dotyczące transportu substancji niebezpiecznych drogą lądową.
Kodeks IMDG – regulacje dotyczące przewozu takich substancji drogą morską.
Regulamin RID – przepisy dotyczące przewozu koleją.

Klasyfikacja substancji i mieszanin stwarzających zagrożenie

Substancje i mieszaniny niebezpieczne klasyfikuje się według rodzajów zagrożeń określonych w rozporządzeniu CLP (WE nr 1272/2008). Wyróżniamy trzy główne grupy zagrożeń:

Zagrożenia fizykochemiczne – obejmują substancje łatwopalne, wybuchowe, utleniające, żrące dla metali itp.
Zagrożenia dla zdrowia – dotyczą substancji toksycznych, rakotwórczych, żrących dla skóry, uczulających itd.
Zagrożenia dla środowiska – obejmują substancje niebezpieczne dla organizmów wodnych i ekosystemów.

Jak rozpoznać substancje i mieszaniny stwarzające zagrożenie?

Substancje i mieszaniny stwarzające zagrożenie są oznakowane specjalnymi symbolami ostrzegawczymi zgodnie z przepisami CLP i transportowymi. Na etykietach można znaleźć:

Piktogramy GHS (czerwone romby z czarnymi symbolami),
Etykiety ADR (dla transportu drogowego),
Oznaczenia RID i IMDG (dla kolei i transportu morskiego).

Czy substancje i mieszaniny stwarzające zagrożenie można kupić i przewozić?

Tak, ale pod pewnymi warunkami. Sprzedaż i transport niektórych substancji/mieszanin są ograniczone lub wymagają zezwoleń. Przykłady:

Lakiery, rozpuszczalniki – dostępne, ale trzeba przestrzegać zaleceń bezpieczeństwa.
Baterie litowe – mogą być przewożone, ale w określonych warunkach.
Fajerwerki – dozwolone w sprzedaży, ale ich transport wymaga specjalnych przepisów.

Czy substancje/mieszaniny niebezpieczne to jest to samo, co towary niebezpieczne?

Nie, choć te pojęcia są często mylone, nie oznaczają tego samego.

Substancje i mieszaniny niebezpieczne, czyli tak naprawdę substancje i mieszaniny stwarzające zagrożenie to pojęcie stosowane głównie w kontekście klasyfikacji chemikaliów według rozporządzenia CLP, które określa ich wpływ na zdrowie, bezpieczeństwo i środowisko.

Natomiast towary niebezpieczne to termin używany w przepisach dotyczących transportu (np. ADR, IMDG, RID) i odnosi się do materiałów, które mogą stanowić zagrożenie podczas przewozu.

Nie każda substancja stwarzająca zagrożenie jest automatycznie towarem niebezpiecznym – przykładem może być żrący kwas siarkowy, który jest substancją stwarzającą zagrożenie, ale jego transport w małych ilościach może nie podlegać przepisom ADR. Z kolei baterie litowe, mimo że same w sobie nie są klasyfikowane jako stwarzające zagrożenie, uznaje się za towar niebezpieczny w transporcie.

Podsumowanie

Substancje i mieszaniny stwarzające zagrożenie są częścią naszego codziennego życia, ale wymagają odpowiedniego traktowania. Dzięki międzynarodowym i krajowym regulacjom ich użytkowanie i transport są bezpieczniejsze. Zawsze warto zwracać uwagę na oznaczenia na opakowaniach i stosować się do zaleceń producenta.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w zakresie klasyfikacji, oznakowania lub transportu substancji, mieszanin i towarów stwarzających zagrożenie, bądź niebezpiecznych, skontaktuj się ze mną! Pomagam firmom w prawidłowym stosowaniu przepisów, zapewniając bezpieczeństwo i zgodność z regulacjami. Razem znajdziemy najlepsze rozwiązania dla Twojego biznesu!

Obraz autorstwa Jan Helebrant z Pixabay

Ostatnie wpisy

UFI na etykiecie – musisz to wiedzieć